Acessibilidade / Reportar erro

Orthoptera nova acreana (Tettigoniidae)

Escola Superior de Agricultura "Luiz de Queiroz Universidade de São Paulo - PIRACICABA

RESUMO

Do Prof. Amilton Ferreira, da Faculdade de Filosofia de Rio Claro recebi, faz pouco tempo, pequeno lote de Tettigoniideos, para determinação. Desse material, estudado citologicamente, por aquele professor, separei cinco espécies novas para a ciência, duas das quais foram consideradas como tipos de novos gêneros.

O material foi coligido no Território do Acre, por Arnaldo Zaha, no mês de outubro de 1972 e doado pelo Prof. Amilton Ferreira ao Departamento de Zoologia da "Luiz de Queiroz", em cujas coleções foi incorporado. A ambos, os agradecimentos do autor.

Seguem-se as descrições PHANEROPTERINAE Acrephyllum g. n.

Vertex modice rotundatus, fastigio triangulari, superne sulcato et obsolete tuberculato, apice truncato cum fastigio frontis contíguo. Oculi rotun-dati. Frons convexa, sub óculos utrinque compressa. Pronotum breve, punc-turatum disco subplano, margine antico sinuoso, postiço regulariter curvo, lobis deflexis rotundatim insertis, altioribus quam longioribus, antice rectis, postice rotundatis, inferne sinuosis. Elytra longa, parallela apice rotundata, membranosa, hyalina, nítida, venis radialibus post medium disjunctis, irre-gulariter ramosis, ramis leniter expressis irregulariter divisis, margines ely-trorum attingentibus. Alae extremitatem elytrorum superantes, tarsos postiços attingentia. Mesosternum lobis acutis, matasternum rotundatis. Femora I et II superne et inferne rotundata, inermia. Femora III gracilia, basi compressa, superne rotundata, inferne sulcata et spinis minimis utrinque ar-matae. Tibiae omnes superne rotundatae, I inermes, I spinis intus tantum, III utrinque armata. Segmentum anale truncatum. Cerci maris teretes, graciles, paulo curvi, basi modice incrassati. Lamina subgenitalis in medio carinata, margine postiço rotundatim emarginato, stylis parvis instructa.

O nome do gênero refere-se à pátria do inseto, Acre.

O presente gênero, pelas tíbias anteriores e médias arredondadas encima e pelos fêmures anteriores e médios não sulcados embaixo aproxima-se de Anaulacomera Stal, do qual se distingue pela estrutura dos élitros e pela lâmina subgenital armada de estilos bem desenvolvidos.

Tipo, a espécie seguinte:

Acrephyllum irregulare sp.

-Viridis. Characteribus generis. Vertex parce minute puncturatus. Elytra margine postiço linea lutea a extremitate areae strindulatoriae usque ad apicem ornata. Pedes graciles, fomoribus posticis basi paulo ampliatis.

Longitudo corporis.............................. 20,0 mm

Longitudo pronoti............................... 4,5

Longitudo elytrorum.............................. 37,0

Latitudo elytrorum .............................. 8,5

Longitudo fern, post............................. 17,0

Tipo: um macho no Depart, de Zoologia da ESALQ. Pátria: Cruzeiro do Sul, Acre. Col.: Arnaldo Zaha, 10-1-972. Doador: Dr. Amilton Ferreira.

Para rota g. n.

Frons convexa, nitida, utrinque compressa. Oculi rotundati. Vertex con-vexiusculus, fastigio angusto, apice obtuso cum fastigio frontis haud contíguo, sulcato. Pronotum disco parallelo, subconvexo, margine antico subtrun-cato, postiço rotundato, lobis deflexis perpendicularibus, aeque longis ac latis, rotundatim insertis. Elytra membranosa, parallela, extremitatem femorum posticorum valde superantia, apice rotundata, venis radialibus sinuosis, ad trientem apicalem disjunctis, ramo primo venae posticae in medio oriente, in medio, ramos duos parallelos versus marginem posticum emittente, hunc mar-ginem prope extremitatem elytrorum attingentibus. Vena ulnaris antica vix sinuosa, quartam partem apicalem marginis postici attingens, versus eumdem marginem ramis plurimis obliquis emittens. Vena radialis antica dimidio ba-sali ramis obliquis 5-6 versus marginem anticum elytri emittens, dimidio api-cali margini antico valde appropinquato, haud ramoso. Venae longitudinales omnes a venis trasversis connectae. Alae extremittatem elytrorum valde su-perantes. Mesosternum lobis brevibus, rotundato tringularibus, metasternum lobis rotundatis. Femora omnia inferne sulcata, extus tantum spinulosa. Tibiae I et II superne rotundatae, inermes, III sulcatae, utrinque spinosae. Cerci graciles, modice incurvi, in medio vix compressi, apice acutissimi. Lamina subgenitalis parallela, margine postiço subtruncato, stylis minimis instructa.

Aproxima-se de Arota Brunner, do que se distingue pelo pronoto de lobos laterais de comprimento e altura aproximadamente iguais, pela estrutura dos élitros e sobretudo pela veia radial anterior com um número muito menor de ramos oblíquos, pelas asas muito mais longas do que os élitros, com os fêmures posteriores armados de espinhos apenas no bordo externo e pelas tíbias anteriores e médias arredondadas encima. De Anaulacomera Stal, com o qual tem alguma afinidade, distingue-se pela estrutura dos élitros, pelos fêmures anteriores e intermédios sulcados e espinhosos e pela lâmina subge-nital provida de estilos.

Tipo, a espécie seguinte.

Para rota gracilis s. n.

- Characteribus generis. Statura parva, structura delicatula, colore vi-ride cum punctis rubris levissimis, sparsis, disco pronoti utrinque luteo mar-ginato, campo tympanali partim castaneo-diluto.

Longitudo corporis ............................................... 14 mm

» pronoti ................................................ 4

» elytrorum.............................................. 22

Latitudo elytrorum............................................... 4

Longitudo f em. post............................................... 14

Tipo: um macho no Depart, de Zoologia da ESALQ.

Pátria: Cruzeiro do Sul, Acre,

Gol.: Arnaldo Zaha, X-1972.

Doador: Dr. Amilton Ferreira.

Zenirelia g.n.

Vertex convexiusculus, laevis, fastigio angusto, sulcato, apice rotundato, cum fastigio frontis haud contíguo. Frons modice convexa. Oculi magni, ro-tundati. Pronotum breve, margine antico vix rotundatum, margine postiço re-gulariter rotundatum, prozona disci subconvexa, nítida, metazona subplana leniter rugulosa, obscuriore, lobis deflexis rotundatim insertis, altioribus quam longioribus, marginibus regulariter rotundatis. Elytra membranosa, parallela, apice rotundata, venis radialibus sub conjunctis, sinuosis, ramo radiali primo ante medium inserto, paulo ante medium diviso, ramis marginem elytrorum prope apicem antigentibus. Alae apicem elytrorum valde su-perantes. Mosesternum lobis triangularibus, metasternum rotundatis. Femora omnia subtus sulcata, I et II inermia, III spinis utrinque armata. Tibiae omnes superne sulcatae, I e II spinis nonnullis ad marginem posticum, III compluribus utrinque praeditae. Segmentum abdominale dorsale ultimum margine postiço in lobos foliaceos 4 incisum, inferioribus rectangularibus, extremitate minutissime spinulosis, superioribus in partes duas divisis, parte basilare lata, superne convexa, parte terminali valde angusta, excavata, intus versus apicem sensim attenuati, modice curvi, extremitate gracillima a mu-crone minutissimo terminata. Lamina subgenitalis brevis, convexa, carinata margine fortiter rotundatim marginata, stylis parvis instructa.

Zenirelia acreana sp. n.

Gracilis, viride-lutescens. Elytra area radiali maculis nigris, longitudina-liter dispositis, area anale maculis similibus minus numerosis, ornata. Spinae pedum apice nigrae.

Longitudo corporis .............................. 17,00 mm

» pronoti .............................. 4,00

» Elytrorum ............................ 28,50

Latitudo elytrorum .............................. 5,00

Longitudo femor. post............................. 19,00

Tipo: Um macho no Dep. de Zoologia da ESALQ.

Pátria: Cruzeiro do Sul, Acre.

Col.: Arnaldo Zaha, X-1972.

Doador: Dr. Amilton Ferreira.

O presente gênero, cujo nome é dado em homenagem a Zenir Fatori, difere dos que lhe são afins, pela estrutura do último segmento abdominal.

Prosagoga ferreirai sp. n.

- Statura mediocris, viridis. Frons subconvexa, laevis, utrinque compressa, oculis subrotundatis, paulo prominentibus. Vertex vix convexus, fastigio ángusto, sulcato, a fastigio frontis remotíssimo. Pronotum disco subplano, margine antico vix concavo, postiço paulo convexo, ultrinque lineis duabus conjunctis, externa lutea, interna castaneo-diluta, lobis deflexis rotundatim insertis, perpendicularibus, paulo altioribus quam longioribus, parallelis, antice rectis, postice subrectis, inferne modicissime sinuosis. Elytra co-reacea, nítida, margine antico subrecto, postiço modice curvo, apice lato--rotundato, venis paulo expressis, venis radialibus conjunctis, modice fle-xuosis, ramo primo post medium oriente, ante medium furcato, ramis a venis transversis inter se, cum vena radiali postiça et cum vena ulnari antica irregulariter connects, campo mediastino puncturato. Alae elytra haud superantes. Mesonotum lobis acutetriangularibus, metanotum lobis rotundatis. Femora omnia subtus sulcata, I et II inermia, II parte distali utrinqui spinis parvis nonnullis armata. Femora antica pronuto aeque longa, intermedia pronoto sat longiora. Tibiae parte basali dilatata parte apicali gracili multo breviore. Cerci cylindro-conici, fortes, modice curvi, apice haud acuminato, Styli par vi.

Longitudo corporis ................................ 18 mm

» pronoti ................................ 5

» elytrorum .............................. 23

Latitudo elytrorum................................ 9

Longitudo fem. post............................... 13

Tipo: Um macho no Dep. de Zoologia da ESALQ. Pátria: Cruzeiro do Sul, Acre. Col.: Arnaldo Zaha, X-1972.

Doador: Dr. Amilton Ferreira, em homenagem a quem o nome da espécie foi dado.

A presente espécie aproxima-se de Prosagoga nitidula Brunner, da qual se destingue pelos fêmures anteriores do mesmo comprimento do pronoto (em nitidula muito mais curtos) e pela parte dilatada das tíbias anteriores bem mais curta que a parte afilada.

PSEUDOPHYLLINAE Entacanthodes sanctaecrucis sp. n.

— Elytra viridia, reliquae corporis partes colore castaneo-badio. Frons lata, modice convexa, nítida. Oculi rotundati. Vertex convexiusculus, partim castaneo-obscurus, fastigio triangulari, vix concavo, angulis posticis tumescen-tibus, vértice curvatim elevato, leviter sulcato, scapo antennarum spina co-nica dimidium pedicelli vix attingente. Pronotum disco badio, ruguloso-punc-turato, nítido, prozona castaneo-sordida, metazona dilutiore, castaneo-denso or-lata, lobis lateralibus rotundatim insertis, viridibus, ruguloso-puncturatis, longioribus quam altioribus, angulis rotundatis, marginibus inferioribus vix sinuosis. Elytra apicem versus angustiora, extremitatem femorum posticorum valde superantia, campo tympanali castaneo-nigro, a venis crassis, ocraceo-castanéis, limitato, margine postiço linea lutea ornato. Femora I et II lobis genicularibus spinosis, II lobo interno tantum. Femora antica spinis 2, intermedia 4, postiça 5-6, margine antico armata, spinis omnibus apice nigris. Tibiae anticae et intermediae superne inermes, posticae utrinque spinis com-plurimis armatae. Cerci fortes, teretes, trienti apicali angulum paene rectum designante, compresso, extus linea fortiter chitinosa, denticulata, apice conchato. Lamina subgenitalis versus extremitatem valde angustata, exca-vata, stylis crassis, basi conjunctis, deinde curvatim inter se remotis.

Longitudo corporis ............................... 25,0 mm

» pronoti................................. 6,0

» elytrorum.............................. 20,0

Latitude elytrorum ad basim........................ 5,5

» » » apicem ....................... 2,2

Longitudo femorum post........................... 13,0

Tipo: Um macho no Depart, de Zoologia da ESALQ.

Pátria: Santa Cruz, Acre.

Col.: Arnaldo Zaha, X-1972. Doador: Dr. Amilton Ferreira.

Difere das espécies conhecidas pela coloração, pela forma da lâmina subgenital e dos cercos e pela ausência de espinho apenas no lobo genicular externo dos fêmures do II par.

  • Orthoptera nova acreana (Tettigoniidae)

    S. de Toledo Piza Jr.
  • Datas de Publicação

    • Publicação nesta coleção
      29 Maio 2012
    • Data do Fascículo
      1973
    Universidade de São Paulo, Escola Superior de Agricultura Av.Páduas Dias, 11, C.P 9 / Piracicaba - São Paulo, Brasil, tel. (019)3429-4486, (019)3429-4401 - Piracicaba - SP - Brazil
    E-mail: scientia@esalq.usp.br