Acessibilidade / Reportar erro

Nove espécies novas de ortópteros da família proscopiidae

Nove espécies novas de ortópteros da família proscopiidae

S. de Toledo Piza Jr.

Departamento de Zoologia, ESALQ - USP

Tetanorhynchus proximtis sp. n.

♂ - Caput versus oculos modice angustatum. Oculi elongati, prominentes. Fastigium parte reliqua capitis evidenter brevius, gracile, versus apicem angustatum, apice acuto, lateraliter et subter sulcatum, superne ad basim convexum. Antennae apicem fastigii fere attingentes, articulo proximali diametro oculorum breviore. Pronotum puncturatum, leviter corrugatum, utrinque luteum, superne obscurum. Mesonotum metanotumque subtiliter puncturato-eorrugata. Abdomen partim subtilissime puncturatum. Lamina subgenitalis acuta, triplo longior quam alticr, superne profunde excavata, inferne carinata Iateraliter convexiuscula ac modicissime puncturata. Lamina supraanalis triangulariter elongata, extremitatem cercorum valde superans, superne puncturata ac sulcata. Femora gracilia, postiça ápice bispi-nosa dimidio proximali vix cratiora. Tibiae posticae marginibus superioribus muitispinosae.

Longitudo corporis .................... 60 mm

" captis ...................... 12

" fastigii ..................... 6

" pronoti .................... 13

" fem. post. ................ 22

" tibiae post. .............. 23

Pátria: Piracicaba (SP), Brasil

Col.: A. Mesa, XI - 1961

Tipo: Um macho, no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba.

A presente espécie aproxima-se muito de Tetanorhynehus mendesi Piza, da qual se distingue pelas antenas quase atingindo o ápice do fastigio (bem mais distantes em mendesi) e pelo ápice da lâmina subgenital não bipartido.

Tetanorhynchus rostratus sp. n.

♂ - Caput elongatum, modice granulatum corrugatumque, oculis paulo prominentibus, fastigio gracili, acuto, parti capitis reliquae aequali, basi ruguloso, antennis trientem apicalem f astigii attingentibus, articulo I dimidio oculorum diametri minore. Pronotum capitis lon-gitudine sat brevius, punctis ac rugulis obtectum, superne obscurum, lateraliter luteum. Mesonotum et metanotum pronoto similia. Abdomen puncturatum. Lamina subgenitalis punctata, basi humilis, apice acuto, bipartito, superne sulcata, inferne carinata. Femora gracilia. Tibiae posticae marginibus posterioribus serrulatis ac mul-tispinosis, spinis apice nigris.

Longitudo corporis .................... 70 mm

" capitis ...................... 16

" fastigii ..................... 8

" pronoti .................... 14

" fem. post. ................ 23

" tib. post. .............. 24

Pátria: Estado de São Paulo, Brasil

Col.: A. Mesa, XI - 1961

Tipo: Um macho, no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba.

Espécie muito semelhante a T. mendesi Piza, da qual se distingue pela cabeça evidentemente mais longa do que o pronoto.

Tetanorhynchus uruguaiensis sp. n.

♂ - Caput postice quam antice vix cratius, indistincte granulatum, oculis paulo prominentibus. Fastigium forte, versus apicem modice angustatum, apice rotundatum, parte reliqua capitis sat brevius, diametro longitudinali oculorum minus quam duplo longius, superne convexiusculum, lateraliter et subter modice depressum. Duae partes distales segmenti ultimi antennarum apicem fastigii superantes, segmento I dimidio oculorum diâmetro subaequali, pronotum capite paulo longius teres, haud carinatum, levissime corrugatum, modicissime puncturatum. Lamina supraanalis angusta, apice acuto extremitem cercorum paulo superanti, superne longa. Lamina subgenitalis acuta, fastigio subaequali superne canaliculata, mferne carinata, utrinque subplana. Pedes breves, graciles. Tibiae III multispinosae. Colore-luteo-viridi, pronoto femoribusque ferrugineo maculatis.

Longitudo corporis .................... 54 mm

" capitis ...................... 10

" fastigii ..................... 3,2

" pronoti .................... 11

" fem. post. ................ 18,5

" tib. post. .............. 19,0

Pátria: San Gregorio Artigas, Uruguai

Col.: A. Mesa e P. San Martin, 23-111-1959

Tipo: Um macho, no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba.

Parátipo: Um macho, mesma procedência e data e os mesmos colecionadores.

Difere das espécies afins pelo comprimento bem menor dos femures e tíbias posteriores.

Tetanorhynchus montanus sp. n.

♂ - Caput post oculos teres, ad basim modice crassius, parce puncturatum, oculis elongatis, pualo prominentibus, fastigio angusto, apicem versus modice graciliore, modicissime arcuato, superne omnino fere convexo, obsolete puncturato, apice rotundato, lateraliter et subter subplano, marginibus vix prominentibus, diâmetro oculorum duplo fere longiore, parte reliqua capitis evidenter breviore. Antennae apicem fastigii fere attingentes, articulo primo dimidio oculorum diâmetro breviore. Pronotum capite longius, dense puncturatum, margine antico rotundato, granulis nigris duobus simetricis praedito. Segmenta abdo-minalia puncturato-granulata. Lamina süpraanalis angusta, apice acuto, extremitatem cercorum superante, puncturata, indistincte foveo-lata. Lamina subgenitalis longitudini fastigii aequilonga, humilis, acuta, crasse puncturata, facieis planis, marginibus angulosis, inferne carinata, superne partim tantum carinulata. Femora postiça cylindracea, versus basim indistincte crassiora. Tibiae superne multispinosae.

Corpus olivaceum, parte ventalis dilutiore, dense obscure maculatum.

Longitudo corporis .................... 64 mm

" capitis ...................... 12

" fastigii ..................... 5

" pronoti .................... 14

" fem. post. ................ 21

" tib. post. .............. 23

Pátria: Serra da Mantiqueira (M.G.), Brasil.

Col.: A. Mesa, 31-XII-61

Tipo: Um macho, no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba.

Parátipos: Dois machos, mesma procedência e mesmo colecionador.

Aproxima-se de T. gracilis Brunner, do qual se distingue pelas antenas quase atingindo o ápice do fastigio, pelo pronoto mais longo do que a cabeça, lâmina subgenital igual ao fastigio e pelas manchas escuras do corpo.

Teianorhynchus bolivianus sp. n.

♂ - Robustus. Caput regulariter conicum, crassum, subtiliter puncturatum, oculis paulo prominentibus, antennis apicem fastigii attingentibus. Fastigium forte, acutum, modicissime arcuatum, superne convexum, marginibus haud prominentibus, planum, marginibus inferioribus modice prominentibus, oculis duplo longius, parte reliqua capitis evidenter brevius. Pronotum subtiliter dense puncturatum, capite paulo brevius. Lamina supraanal lata, ápice obtuse rotundata, indisdincte foveolata. Lamina subgenitalis minus quam duplo longior quam altior, superne late canaliculata, inferne carinata, fastigio brevior. Femora postiça robusta, spinulis apicalibus parvis. Tibiae superne multispinosae.

Corpus olivaceum, capite longitudinaliter obscuriter vittato, pronoto in medio vltta lata ocracea.

Longitudo corporis .................... 69 mm

" capitis ...................... 13

" fastigii ..................... 6

" pronoti .................... 15

" fem. post. ................ 23

" tib. post. .............. 25

Pátria: Santa Cruz de La Sierra, Bolivia.

Col.: A. Mesa, XV-1962.

Tipo: Um macho, no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba

Parátipo: Um macho da mesma procedência e data.

Aproxima-se de T. bihastatus Rehn, diferindo pelos olhos menos proeminentes, pelo fastigio mais longo, igual a duas vezes o diâmetro longitudinal dos olhos e pelos fêmures posteriores mais espêssos. Aproxima-se também de T. Rileyí, do qual se distingue pelo colorido, e pela forma do fastigio e da lâmina subgenital.

Tetanorhynehus earhonelli sp. n.

♂ - Gracilis. Caput cyiindro-conicum, basi paulo ampliatum, oculis elongatis, non multo prominentibus, fastigio apicem versus vix angustiore, apice obtuso, minus quam duplo oculorum diâmetro longiore, superne puncturato, marginibus rotundatis paulo prominentibus, inferne canaliculate, dimidio partis reliquae capitis vix longiore. Antennae apicem fastigii vix superantes, aticulo basilari quarta parte diametri oculorum baud major e. Pronotum fortiter puncturatum, capite sesqui longius, in medio indistincte vel modice carinulatum. Abdomen in medio carinulatum. Pars terminalis abdominis brevis. Femora postica gracilia, tibiae multispinosae.

Corpus et femora postiça obscure maculata.

Longitudo corporis .................... 71 mm

" capitis ...................... 12

" fastigii ..................... 4

" pronoti .................... 18

" fem. post. ................ 25

" tib. post. .............. ?

Pátria: Rio Grande do Sul (Nonoai), Brasil.

Col.: C. Carbonell, A. Mesa e M. A. Monné, 20-11-1964.

Tipo: Um macho no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba.

Parátipo: Um macho da mesma procedência, colecionado na mesma data.

Difere de T. humilis Giglio-Tos pelo aspecto geral e pela coloração.

Cephalocoema caaguazu sp. n.

♀ Robusta. Caput a basi usque ad fastigii apicem regulariter co-nicum. Oculi sat humiles, elongati. Articulus I antennarum dimidium oculorum diâmetro vix superans. Fastigium forte, conicum, apice obtusum, superne convexum, parce minute puncturatum, marginibus rotundatis haud prominentibus, lateraliter in medio obtusissime carinatum, inferne late sulcatum, oculorum diâmetro circa duplo longius. Pronotum cylindraceum, capite haud longius, subtiliter puncturato-granulatum. Abdomen levissime puncturatum. Lamina supraanalis triangularis, acuta, foveolata ac puncturata extremitatem cercorum valde superante. Valvae ovipositoris parallelae, plus quam duplo longiores quam latiores, parce puncturatae, marginibus superioribus obsolete denticulatis. Femora postiça versus basim paulo crassiora, spinulis apicalibus minutissimis. Tibiae multispinosae.

Caput lateraliter late luteo vittatum. Mesonotum metanotum que utrinque nigro-vittata.

♂ - Feminae similis sed minor, antennis fastigio longioribus, lamina subgenitali fastigio longiore, superne lata, marginibus obsoletis-sime nodulosis, inferne obtuse carinata, apice acuto.

feminina masc.

Longitudo corporis .................... 92 mm 71 mm

" capitis ...................... 17 14

" fastigii ..................... 5 4

" pronoti .................... 17 13

" fem. post. ................ 31 28

" Tib. post. .............. 34 29

Pátria: Caaguazú, Paraguai

Col.: CS. Carbonell, A. Mesa e M.A. Monné, 13-111-65

Tipo: Uma fêmea, no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba.

Alótipo: Um macho de mesma procedência, col. na mesma data, no mesmo departamento.

Assemelha-se à C. multispinosa Bninner diferindo pela coloração, por ser maior, a fêmea com o fastigio de bordos lisos, faces laterais não escavadas, pronoto, mesonoto e metanoto destituídos de crista mediana, menor do que a metade do resto da cabeça; macho difere pelo comprimento da lâmina subgenital, que é maior que o fastigio.

Cephalocoema gaúcha sp. n.

♂ - Gracilis. Caput elongatum, pronoto evidenter longius, obso-letissime carinatum, carinis granulatis, oculis elongatis, sat humilibus, fastigio longo, capite duplo breviore, superne omnino fere convexo, marginibus obtusis, extremitatem versus sensim graciliore, utrinque obtuse carinato , inferne deplanato, marginibus rotundatis, antennis fastigio paulo brevioribus, articulo basilari dimidio oculorum longlore. Pronotum breve, indistincte carinatum, leviter granulato-puncturatum. Mesonotum, metanotum ac segmentum medianum tricarinata, carinis lateralibus castaneo-nigris. Abdomen carinulatum. Lamina supraa-nalis triangularis, acuta, sulcata. Lamina subgenitalis fastigio evidenter longior, gracilis, acuta, marginibus superioribus rotundatis, indistincte nodulosis, inferne obtuse carinata, superne plus minusve deplanata, carinataque. Pedes graciles. Femora postiça spinis apica-libus nullis. Pronotum utrinque castaneo-ferrugineo vittatum, ad suturas luteum, infra suturas casteneo-ferrugineum, subter lutescenti. Pars ventralis corporis diluta.

Longitudo corporis .................... 60 mm

" capitis ...................... 12

" fastigii ..................... 6

" pronoti .................... 10

" fem. post. ................ 19

" tib. post. .............. 20

Pátria: Rio Grande do Sul

Col.: CS. Carbonell, A. Mesa e M.A. Monné, II - 1964.

Tipo: Um macho, no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba.

Parátipos: Quatro machos da mesma procedência.

Aproxima-se de C. chapadensis Rehn, da qual se distingue pelo fastigio igual ao resto da cabeça, as antenas mais curtas que o fastigio, pronoto menor que a cabeça, lâmina supraanal larga e de ápice agudo e pela coloração.

Cephalocoema merídialis sp. n.

♂ - Gracilis. Caput post óculos modice angustatum, rusticum. Oculi longi, humiles. Fastigium forte, apicem versus modice angustatum, ápice rotundato, superne convexum, caelatum, marginibus paulo productis, Iateraliter modice canaliculatum et in medio obtuse carina-turn, inferne planum, dimidio partis reliquae capitis brevius. Antennae fastigio fere duplo longiores, articulo proximali dimidio oculorum diametrilongiore. Pronotum capite brevius, fortiter puncturatum, marginibus puncturatum partim confluentibus, obsoleter carinatum. Abdomen indistincte puncturatum, carinulatum. Lamina supraanalis triangularis, elongata, ápice obtuso, sulcata. Lamina subgenitalis fastigio duplo longior, superne concava, Iateraliter subplana, inferne modice carinata. Femora postiça gracilia, apice haud spinulosa. Tibiae multis pinosae.

Longitudo corporis .................... 50 mm

" capitis ...................... 10

" fastigii ..................... 3

" pronoti .................... 9

" fem. post. ................ 16

" tib. post. .............. 17

Pátria: Rio Grande de Sul.

Col.: C. Carbonell, A. Mesa e M.A. Monné, 11-1964.

Tipo: Um macho no Departamento de Zoologia da ESALQ, Piracicaba.

Difere de C. multispinosa Brunner pelo fastigio muito menor que o resto da cabeça, pelo pronoto mais curto que a cabeça e pela lâmina subgenital bem mais longa do que o fastigio.

Entregue para publicação em 25-3-77.

Recebi dos professores A. Ferreira e A. Mesa, da Faculdade de Rio Claro, para determinação, pequeno lote de Proscopiideos, do qual separei como novas para a ciência, as espécies que descrevo a seguir. Aos ilustres colegas agradeço a oferta dos tipos para o departamento do autor.

Datas de Publicação

  • Publicação nesta coleção
    17 Maio 2012
  • Data do Fascículo
    1977
Universidade de São Paulo, Escola Superior de Agricultura Av.Páduas Dias, 11, C.P 9 / Piracicaba - São Paulo, Brasil, tel. (019)3429-4486, (019)3429-4401 - Piracicaba - SP - Brazil
E-mail: scientia@esalq.usp.br